IMPREZKA ON-LINE (tylko powyzej 18 lat)

[Prezesik]

opera [w***322;. < ***322;ac.], dram.-muz., wokalno-instrumentalny, z akcj***261; dram., monologami i dialogami uj***281;tymi w libretcie, przeznaczony do wykonania na scenie (z odpowiedni***261; scenografi***261;), zwykle w specjalnie do tego celu zbudowanym teatrze operowym, r***243;wnie***380; zw. oper***261;. Sk***322;ada si***281; z partii wok. ***8212; solowych (recytatywy, arie, ansamble) i ch***243;ralnych, z partii instrumentalnych (towarzyszenie g***322;osom wok., uwertura, interludium), niekiedy tak***380;e z partii tanecznych (balet) i m***243;wionych. Powstanie o. jako gat. muz. by***322;o zwi***261;zane z d***261;***380;eniem do odrodzenia dramatu starogr. i zapocz***261;tkowaniem przez kompozytor***243;w z kr***281;gu Cameraty florenckiej stylu monodii akompaniowanej. Geneza o. si***281;ga ***347;redniow. dramatu liturgicznego (misterium), tw***243;rczo***347;ci dram. trubadur***243;w (jeux partis), intermedi***243;w, komedii madryga***322;owej. Pierwsze o. to Dafne J. Periego (1597) i Euridice G. Cacciniego (1600) do librett O. Rinucciniego; do rozwoju o. przyczynili si***281; nast***281;pnie: C. Monteverdi (Orfeusz 1607), kompozytorzy szko***322;y rzymskiej (rozgraniczenie partii aryjnych od recytatyw***243;w, rozw***243;j komedii muz.) i szko***322;y weneckiej (rozwini***281;cie belcanta, arii da capo, cz***281;sto z instrumentami koncertuj***261;cymi, stosowanie 3-cz***281;***347;ciowej uwertury zw. sinfoni***261;). Oryginalny typ fr. o. stworzy***322; J.B. Lully (5-aktowa trag***233;die lyrique z prologiem i uwertur***261; typu fr.), opieraj***261;c si***281; na fr. dramacie i tradycjach baletu dworskiego (ballet de cour). Najwa***380;niejszym o***347;r. o. barok. i wczesnoklas. by***322;a szko***322;a neapolita***324;ska, w kt***243;rej nast***261;pi***322; podzia***322; na o. seria (powa***380;n***261;) i o. buffa (komiczn***261;), wykszta***322;cenie zr***243;***380;nicowanych recytatyw***243;w (recitativo secco, recitativo accompagnato), kulminacja rozwoju belcanta (sztuka ***347;piewacza kastrat***243;w), w p***243;***378;niejszym za***347; okresie ***8212; zwi***281;kszenie roli orkiestry, ch***243;ru, rozbudowanych fina***322;***243;w pod wp***322;ywem tendencji klasycyzuj***261;cych w librettach operowych A. Zena, P. Metastasia i C. Goldoniego. We Francji powsta***322;a w tym czasie o. pastoralna i o. baletowa w stylu galant, o. wodewilowa, z silnymi akcentami lud., oraz poza o. powa***380;n***261; ***8212; o. comique; w Niemczech i Austrii rozwin***261;***322; si***281; Singspiel, w Anglii o. balladowa (ballad opera), w Hiszpanii zarzuela z m***243;wionymi dialogami. Reformy o. w duchu klas. dokona***322; Ch.W. Gluck, podporz***261;dkowuj***261;c muzyk***281; akcji dram. o tre***347;ci mitol., wzbogacaj***261;c partie ch***243;ru i orkiestry. Syntez***261; tendencji XVIII w. w o. by***322;y dzie***322;a W.A. Mozarta. Na o. w XIX w. zawa***380;y***322;y silnie has***322;a romant., eksponowane przede wszystkim w tematyce (lud., fantastyczna, nar., hist.). Tw***243;rc***261; niem. o. romant. by***322; C.M. Weber (Wolny strzelec 1821); we Francji powsta***322;a tzw. wielka o. heroiczna (G. Spontini, F. Auber, J.F. Hal***233;vy, G. Meyerbeer); w***322;. o. wczesnoromant. reprezentowali G. Rossini, G. Donizetti, V. Bellini; o. rozwija***322;a si***281; tak***380;e w szko***322;ach narodowych: w Rosji (M. Glinka i kompozytorzy Pot***281;***380;nej Gromadki), w Polsce (S. Moniuszko), Czechach (B. Smetana). Idea***322; romant. syntezy sztuk zrealizowa***322; R. Wagner w swych dramatach muz., wzbogacaj***261;c znacznie zas***243;b ***347;rodk***243;w orkiestrowych i harmonicznych. Tendencje realist. w o. ujawni***322;y si***281; u G. Bizeta (Carmen 1875), cz***281;***347;ciowo u G. Verdiego, zw***322;. u weryst***243;w w***322;. (P. Mascagni, R. Leoncavallo, G. Puccini), a tak***380;e w dramatach realist.-psychol. R. Straussa (Salome 1905, Elektra 1909). Od pocz. XX w. rozwija***322; si***281; dramat symbol. (Peleas i Melisanda C. Debussy***8217;ego 1902) i ekspresjonistyczny (A. Sch***246;nberg, P. Hindemith, cz***281;***347;ciowo Wozzeck A. Berga, wyst. 1925), o. klasycyzuj***261;ca (A. Honegger, I. Strawinski), hist. (S. Prokofjew), fantastyczny (N.A. Rimski-Korsakow, M. Ravel); ***380;ywe pozosta***322;y tak***380;e kierunki nar. (M. de Falla, L. Jan***225;***269;ek, G. Gershwin, B. Britten i in.). Niezale***380;nie od o. eur. by***322;a kultywowana starsza od niej o. chi***324;. (od XIV w.). B. HOROWICZ Teatr operowy, Warszawa 1963; J. KA***323;SKI Przewodnik operowy, Krak***243;w 1964; J. CHOMI***323;SKI, K. WILKOWSKA-CHOMI***323;SKA Formy muzyczne, t. 4: Opera i dramat, Krak***243;w 1976; L. KYDRY***323;SKI Opera na ca***322;y rok, t. 1***8211;2, Krak***243;w 1989.