[MacGyver]

A wracając do tematu:

Przeszukanie i zatrzymanie sprzętu komputerowego jest uregulowane w Rozdziale 25 kodeksu postępowania karnego, stosuje się te same zasady co w przypadku przeszukania pomieszczeń i zatrzymania innych rzeczy.

Przeszukiwanie
Przeszukania pomieszczeń i innych miejsc dokonuje się w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.

Kto może dokonać przeszukania: prokurator lub Policja (na polecenie sądu lub prokuratora).
Gdy puka do nas Policja (bo prokurator raczej rzadziej, gdyż nasi prokuratorzy mają często ważniejsze sprawy niż przeszukiwanie nam pokoju w celu znalezienia np. 20 pirackich płytek), funkcjonariusze powinni nam okazać nakaz sądu lub prokuratora.

Niestety jest jeden wyjątek, kiedy Policja może wejść bez nakazu sądu lub prokuratora - tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie nie mogło być wydane. Ale wtedy funkcjonariusze muszą postarać się załatwić nakaz i doręczyć nam w terminie 7 dni od przeszukania. Jeżeli tego nie uczynią przeszukanie będzie uważana za przeprowadzone bezprawnie.

Zanim funkcjonariusze przystąpią do przeszukania powinni oznajmić nam jaki jest cel przeszukania i wezwać do wydania poszukiwanych przedmiotów.

Mamy pełne prawo być obecni przy przeszukaniu, a także możemy żądać obecności osoby przez nas wskazanej, jeżeli nie uniemożliwia to albo nie utrudnia przeszukania w istotny sposób.

Istnieje także dosyć ciekawe uprawnienie (niestety z licznymi ograniczeniami) polegająca na tym, iż jeżeli osoba, u której przeprowadza się przeszukanie oświadczy, że znalezione pismo lub inny dokument (dokumentem jest także zapis na komputerowym nośniku informacji) zawiera tajemnice objęte tajemnicą państwową, służbową lub inną chronioną ustawą albo ma charakter osobisty, Policja przekazuje niezwłocznie pismo lub inny dokument bez jego odczytania prokuratorowi lub sądowi w opieczętowanym opakowaniu.

Ten przepis nie obowiązuje w stosunku do pism lub innych dokumentów, które dotyczą tajemnicy służbowej, zawodowej lub innej chronionej ustawą, jeżeli ich posiadaczem jest osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa. Nie obowiązuje także w stosunku do pism i innych dokumentów o charakterze osobistym, których osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa jest posiadaczem, autorem lub adresatem.

Podobnie jak z przeszukaniem pomieszczenia, Policja lub prokurator ma prawo do przeszukania zasobów naszego komputera. Jeśli w trakcie przeszukania okaże się, że organ dokonujący przeszukania musi dostać się do zasobów złączonego siecią komputera znajdującego się w pomieszczeniu, które nie jest objęte postanowieniem o przeszukaniu, organ może skorzystać z prawa do przeszukania bez postanowienia sądu lub prokuratora (tylko w wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie nie mogło być wydane).

Czasami może się zdarzyć, iż zasoby naszego komputera są zaszyfrowane i niemożliwe jest zapoznanie się z nimi przez Policję lub prokuratora bez podania naszego hasła lub klucza prywatnego. Funkcjonariusze mają prawo do użycia narzędzi do łamania haseł, ale jak wiadomo przy silnych systemach kryptograficznych nie będzie możliwe ich złamanie. Jeśli Policja zażąda od nas ujawnienia hasła lub klucza to jesteśmy zobowiązani pod groźbą kary pieniężnej lub aresztu do ich ujawnienia.

Tylko w dwóch przypadkach nie musimy ujawniać hasła:

1. występujemy w roli oskarżonego lub podejrzanego (podejrzanym jest osoba co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów), wtedy nie ciąży na nas obowiązek dostarczania dowodów na swoją niekorzyść;

2. jako świadek możemy uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić nas lub osobę dla nas najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie.

Osobom, których prawa zostały naruszone przysługuje zażalenie na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania oraz na inne czynności. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.

Zatrzymanie

Celem przeszukania jest znalezienie rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym. Zatrzymanie rzeczy powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.

Nie jest uzasadnione zatem zatrzymanie całego komputera, jeżeli wystarcza skopiowanie danych, czy zatrzymanie tylko dysku twardego lub innych nośników. Niestety jeszcze często się zdarza, że Policja zatrzymuje nam całą jednostkę centralną komputera, nawet jeżeli jest możliwość wyjęcia szuflady z dyskiem twardym.

Inaczej jest w przypadku takich przestępstw jak np. zwielokrotnianie bez uprawnienia cudzych programów komputerowych, gdzie zatrzymuje się cały sprzęt, gdyż sąd w dalszym postępowaniu może orzec przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy.

Jeżeli wydania rzeczy żąda organ nie będący prokuratorem, przedstawia nam postanowienie sądu lub prokuratora. Jeśli takiego postanowienia nie posiada, a jego uzyskanie nie było poprzednio możliwe, okazuje nam nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie zatrzymania rzeczy. W terminie 7 dni od zatrzymania rzeczy należy dostarczyć postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia tej czynności. Jeżeli w ciągu 7 dni nie nastąpiło zatwierdzenie czynności, zatrzymane rzeczy należy niezwłocznie zwrócić osobie uprawnionej.

Należy dodać, że przy zatrzymaniu rzeczy sporządza się protokół, w którym m.in. podaje się dokładną listę zatrzymanych rzeczy.

Osobom, których prawa zostały naruszone przysługuje zażalenie na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania oraz na inne czynności. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia.